Günümüz Türkiye’sinde televizyon haberciliği, büyük oranda sansasyon, şiddet, korku ve siyasi çatışma merkezli bir yayın çizgisi izlemektedir. Bu haberlerin çoğu, yüksek duygusal uyarım yaratan başlıklar ve görsellerle izleyici dikkatini çekmeyi hedeflemekte, ancak bunun bireylerin zihinsel ve bedensel sağlığı üzerindeki olası etkileri çoğu zaman göz ardı edilmektedir.

Bu makalede, düzenli olarak bu tarz haberlere maruz kalmanın kalp sağlığı, kanser riski ve psikolojik rahatsızlıklar üzerindeki etkileri, güncel bilimsel araştırmalara dayanarak ele alınacaktır.

Sansasyonel Medya İçeriğinin Toplum Sağlığına Etkisi: Kalp, Zihin ve Hücreler Üzerine Görünmeyen Yük

1. Kalp Sağlığı Üzerindeki Etkiler

Stresin kalp-damar sağlığı üzerindeki olumsuz etkileri uzun süredir bilinmektedir. New England Journal of Medicine’da yayımlanan bir çalışmada, travmatik olaylara medya yoluyla tanık olan bireylerin, olayın fiziksel mağdurlarına benzer düzeyde stres tepkileri gösterdiği saptanmıştır (Holman et al., 2014).

Özellikle televizyon haberlerinde sık karşılaşılan ani şiddet görüntüleri, doğal afetler, politik krizler gibi içerikler, sempatik sinir sistemini aktive ederek kalp atışlarını hızlandırmakta, kan basıncını artırmakta ve akut koroner sendrom riskini yükseltmektedir (Steptoe & Kivimäki, 2012).

2. Psikolojik Sağlık: Kaygı, Depresyon ve Travma Sonrası Belirtiler

Sansasyonel haber içeriklerinin duygusal yükü yüksek olduğunda, izleyicide travma benzeri etkiler yaratabilmektedir. 11 Eylül saldırılarından sonra yapılan bir araştırma, bu olayı canlı yayınlardan tekrar tekrar izleyen bireylerin %17’sinde travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) belirtileri geliştiğini göstermiştir (Silver et al., 2013).

Benzer şekilde, sürekli olumsuz haber izlemek, anksiyete bozuklukları, panik atak ve depresif duygudurum ile ilişkilendirilmiştir. 2020’de yapılan bir çalışma, günlük olarak yüksek dozda haber izleyen bireylerin, izlemeyenlere göre 2 kat daha fazla kaygı bozukluğu yaşadığını ortaya koymuştur (Bendau et al., 2021).

3. Kanser ve Bağışıklık Sistemi Üzerindeki Dolaylı Etkiler

Kronik stres, yalnızca psikolojik değil, biyolojik düzeyde de tahribat yaratır. Sürekli haber kaynaklı stres, kortizol düzeylerini yükseltir, bu da bağışıklık sisteminin bastırılmasına yol açar (Cohen et al., 2012).

Bu bağlamda yapılan deneysel çalışmalar, bağışıklık sisteminin baskılanmasının uzun vadede hücresel hasarı kolaylaştırdığını, bunun da bazı kanser türlerinin gelişimine katkı sağladığını göstermektedir. Özellikle meme, prostat ve kolorektal kanserler üzerinde bu stres-yolaklarının etkili olduğu bildirilmektedir (Antoni et al., 2006).

Ayrıca medya kaynaklı stresin bireylerde aşırı yeme, sigara tüketimi, alkol kullanımı ve uykusuzluk gibi davranışsal risk faktörlerini tetiklemesi, dolaylı olarak kanser gelişimi için zemin hazırlamaktadır.

4. Toplumda Kutuplaşma ve Sosyal İzolasyon

Sürekli politik çatışma içeren haber içerikleri, bireylerin karşıt görüşlere karşı tahammülsüz hale gelmesine neden olmakta, bu da sosyal bağların zayıflaması, empati kaybı ve yalnızlık hissinin artmasıyla sonuçlanmaktadır. Yalnızlık, günümüzde hem kalp hastalıkları hem de erken ölüm için bağımsız bir risk faktörü olarak kabul edilmektedir (Holt-Lunstad et al., 2015).

Sonuç ve Öneriler

Televizyon haberciliğinin içerik politikaları bireysel sağlığı doğrudan etkilemektedir. Sürekli olumsuz ve şiddet içerikli haberlere maruz kalmak, izleyicide kronik stres, kalp-damar hastalıkları, psikolojik rahatsızlıklar ve kanser gibi çok boyutlu sağlık sorunlarına zemin hazırlamaktadır.

Bu bağlamda öneriler:

• Kişisel düzeyde haber tüketim süresi sınırlandırılmalı, pozitif içeriklerle denge sağlanmalıdır.

• Medya kuruluşları, etik yayıncılık ilkelerine bağlı kalarak toplumun psikolojik sağlığını gözeten bir habercilik anlayışı benimsemelidir.

• Toplumsal farkındalık artırılmalı; özellikle çocuklar, yaşlılar ve hassas gruplar için medya okuryazarlığı desteklenmelidir.

Kaynaklar 

• Holman, E. A., Garfin, D. R., & Silver, R. C. (2014). Media's role in broadcasting acute stress following the Boston Marathon bombings. PNAS.

• Steptoe, A., & Kivimäki, M. (2012). Stress and cardiovascular disease. Nature Reviews Cardiology.

• Silver, R. C., Holman, E. A., et al. (2013). Nationwide Longitudinal Study of Psychological Responses to September 11. JAMA.

• Bendau, A., Petzold, M. B., et al. (2021). Association of media exposure with anxiety during COVID-19. Frontiers in Psychology.

• Cohen, S., Janicki-Deverts, D., & Miller, G. E. (2012). Psychological stress and disease. JAMA.

• Antoni, M. H., Lutgendorf, S. K., et al. (2006). The influence of bio-behavioural factors on tumour biology. Nature Reviews Cancer.

• Holt-Lunstad, J., Smith, T. B., & Layton, J. B. (2015). Loneliness and social isolation as risk factors for mortality. Perspectives on Psychological Science.