Bilim insanları, orta yaşta göbek yağı büyümesini tetikleyen yeni bir kök hücre türü olan CP-As'yi keşfetti. Bu bulgu, yaşla ilişkili obezite ve hastalıklarla mücadele etmek için yeni terapötik hedefler sunabilir.

Bel çevresi genellikle orta yaşta genişler, bu durum görünümün ötesinde ciddi sağlık sorunlarına da yol açar. Karın yağı, hızlanan yaşlanma ve metabolizmanın yavaşlamasıyla ilişkilidir; bu da diyabet, kardiyovasküler hastalık ve diğer kronik rahatsızlıkların riskini artırır. Ancak, yaşın nasıl olup da 6 paktan daha yumuşak bir karına dönüşüme neden olduğu tam olarak bilinmiyor.

Şimdi, ABD’deki en büyük ve gelişmiş kanser ve diyabet araştırma merkezlerinden biri olan City of Hope'tan yapılan yeni klinik öncesi araştırma, yaşlanmayla birlikte karın bölgesinde yağ birikimini sağlayan kritik hücresel mekanizmayı ortaya çıkardı.

Bilim İnsanları, Yaşlanan Vücutta Göbek Yağı "Tetiği"ni Keşfetti

Science dergisinde yayımlanan çalışma, yaşlandıkça yağın neden vücudun orta kısmına yoğunlaştığını aydınlatıyor ve göbek yağını önlemeye ve daha sağlıklı yaşlanmayı desteklemeye yönelik umut verici bir terapötik hedef gösteriyor.

City of Hope’un Arthur Riggs Diyabet ve Metabolizma Araştırma Enstitüsü’nde moleküler ve hücresel endokrinoloji doçenti ve çalışmanın eş-yazarı olan Dr. Qiong (Annabel) Wang şu ifadeleri kullandı:  
"İnsanlar genellikle yaşlandıkça kas kaybeder ve vücut yağı artar—her ne kadar vücut ağırlıkları değişmese de."  
"Yaşlanmanın, yeni bir yetişkin kök hücresinin ortaya çıkışını tetiklediğini ve vücudun, özellikle göbek çevresinde, yeni yağ hücrelerinin üretimini büyük ölçüde artırdığını keşfettik."

UCLA laboratuvarıyla işbirliği yapan ve eş-yazar olan Dr. Xia Yang ile birlikte, bilim insanları bir dizi fare deneyi yaptı ve bunları insan hücreleri üzerinde doğruladı. Wang ve ekip arkadaşları, yaşla ilgili kilo alımından sorumlu beyaz yağ dokusuna (WAT) odaklandı.

Yağ Üreten Kök Hücreleri Araştırması

Yağ hücrelerinin yaşla birlikte büyüdüğü iyi bilinse de, araştırmacılar WAT’ın ayrıca yeni yağ hücreleri üreterek genişlediğini ve bu nedenle sınırsız bir büyüme potansiyeline sahip olabileceğini düşündüler.

Hipotezlerini test etmek için, ekip WAT içindeki adiposit öncü hücrelerine (APC’ler) odaklandı. Bu hücreler, yağ hücresine dönüşen kök hücrelerdir.

İlk olarak, City of Hope ekibi, genç ve yaşlı farelerden alınan APC’leri başka bir genç fare grubuna nakletti. Sonuçlar, yaşlı hayvanlardan alınan APC’lerin hızla devasa miktarda yeni yağ hücresi ürettiğini gösterdi.

Öte yandan, genç farelerden alınan APC’ler yaşlı hayvanlara nakledildiğinde, yeni yağ hücresinin üretimi düşük kaldı. Bu da, yaşlı APC’lerin bağımsız olarak yeni yağ hücreleri oluşturabildiğini doğruladı.

Yaşlanma, Yağ Hücresi Üretimini Artırıyor

Single-cell RNA dizilemesi kullanılarak, bilim insanları genç ve yaşlı farelerde APC’lerin gen aktivitesini karşılaştırdı. Genç farelerde bu hücreler neredeyse hiç aktif değilken, orta yaşlı farelerde fark edilir biçimde aktif hale geldi ve yeni yağ hücreleri üretmeye başladı.

Dr. Adolfo Garcia-Ocana,  
"Çoğu yetişkin kök hücrenin büyüme kapasitesi yaşla beraber azalırken, APC’ler tam tersi bir davranış gösteriyor—yaşlanma bu hücrelerin evrimleşmesini ve yayılmasını tetikliyor," dedi.  
"Bu, göbeklerimizin yaşla birlikte genişlemesinin, APC’lerin yüksek oranda yeni yağ hücresi üretiminden kaynaklandığının ilk kanıtıdır."

Ayrıca, yaşlanma APC’leri, yaşa özgü yeni bir kök hücre türüne, "kararlı preadipositler" (CP-A’lar) dönüştürdü. Bu hücreler orta yaşta ortaya çıkarak aktif şekilde yeni yağ hücreleri üretir ve bu da yaşlı hayvanların daha fazla kilo almalarının sebeplerinden biri olur.

Bir başka önemli gelişme ise, "lösemi inhibitör faktör reseptörü" (LIFR) isimli sinyal yolunun, bu CP-A hücrelerinin çoğalması ve yağ hücresine dönüşümünde kritik rol oynamasıdır.

Wang şu açıklamayı yaptı:  
"Vücudun yağ yapma süreci LIFR tarafından yönlendirilir. Genç fareler bu sinyale ihtiyaç duymazken, yaşlılar ihtiyaç duyar."  
"Bu araştırma, LIFR’nin, CP-A’ları aktif hale getirerek yeni yağ hücreleri oluşturmasını ve göbek yağı birikimini artırmasında önemli olduğunu gösteriyor."

İnsanla İlgili ve Geleceğe Yönelik Çalışmalar

Farklı yaşlardaki insanların dokularından alınan örneklerde, tek hücre RNA dizilemesi yapan ekip, insan dokusunda da benzer CP-A hücreleri olduğunu ve orta yaşta sayılarında artış olduğunu tespit etti. Bu da, insanlarda CP-A hücrelerinin yüksek kapasiteyle yeni yağ hücreleri oluşturduğunu gösteriyor.

Wang,  
"Bulduğumuz bu sonuçlar, yaşla ilişkili obeziteyi önlemek için yeni yağ hücresi oluşumunu kontrol altına almanın önemini vurguluyor," dedi.  
"CP-A’ların metabolik bozukluklardaki rolünü ve yaşlanma sırasında nasıl ortaya çıktıklarını anlamak, göbek yağını azaltmaya ve sağlıkla uzun ömür sağlamaya yönelik yeni tıbbi çözümler geliştirebilir."

Gelecek araştırmalar, hayvan modellerinde CP-A hücrelerini izlemeye, insanlarda bu hücreleri gözlemlemeye ve yaşla bağlantılı yağ birikimini engellemek için yeni stratejiler geliştirmeye odaklanacak.

Kaynak: “Distinct adipose progenitor cells emerging with age drive active adipogenesis” (Yaşla birlikte ortaya çıkan belirgin yağ dokusu öncü hücreleri, aktif yağ oluşumunu yönlendiriyor) – Guan Wang, Gaoyan Li, Anying Song, Yutian Zhao, Jiayu Yu, Yifan Wang, Wenting Dai, Martha Salas, Hanjun Qin, Leonard Medrano, Joan Dow, Aimin Li, Brian Armstrong, Patrick T. Fueger, Hua Yu, Yi Zhu, Mengle Shao, Xiwei Wu, Lei Jiang, Judith Campisi, Xia Yang ve Qiong A. Wang, 25 Nisan 2025, Science.